पथरी, पौराणिक कालमा राजा विराटको दरवारका गाईहरुलाई पानी खुवाउने पोखरीका रुपमा प्रख्यात कानेपोखरी उचित संरक्षणको अभावमा संकटमा परेको छ । कानेपोखरी गाँउपालिकाको ७ नम्वर वडामा रहेको पोखरी संरक्षण नहुदा पोखरीको पानी समेत सुक्न थालेको छ ।
संरक्षण अभावमा संकटमा परेको कानेपोखरी संरक्षणका लागि पछिल्लो समय स्थानिय सामुदायीक वनले पहल थालेपनि कानेपोखरीको पुरानो स्वरुपमा ल्याउन नसकेको स्थानियवासी वताउछन् । स्थानियवासी नविन झोडालीका अनुसार प्रकृतीक रुपमा प्राप्त गरेको सम्पदालाई उचित संरक्षण गर्न नसक्दा यसको महिमा अन्य क्षेत्र तिर पु¥याउन नसकिएको हो ।
‘पोखरी वारपार झारले धेरेको छ पोखरीको जग्गापनि अतिक्रमण भएको छ’ झोडालीले भने ‘यस पोखरीको उचित प्रचार गर्न सके आन्तरीक पर्यटनमा धेरै योगदान हुन सक्छ’ । धिमाल जातीको उत्पती स्थल राजारानीवाट मधेस झर्ने धिमालहरुले खाजा खान यहि पोखरीको डिल प्रयोग गर्ने र खाने पोखरी खाने पोखरी हुदै अपभ्रस भइ कानेपोखरी नाम रहन गएको किंवदन्ती रहेको छ । धिमाल भाषामा वकुल्लालाई काने भनिने गरेको र वकुल्ला वस्ने पोखरी भएकाले कानेपोखरी नाम रहन गएको केहि अग्रज वताउछन् । मान्छेको कानको आकारमा रहेकाले पनि यस पोखरीलाई काने पोखरी भन्ने गरिएको वताइन्छ ।
हाल पोखरी क्षेत्रमा घिमाल जातीको महाराज थान रहेको छ । धिमाल जातीको सो थानमा वैसाख जेठमा जात्री पर्वको अवसरमा मेला समेत लाग्ने गरेको छ । करिव १० कट्ठा जग्गामा फैलिएको पोखरी पुर्व पश्चिम राजमार्गको कानेपोखरी चौकवाट १ सय मिटर दक्षिण रहेको छ । कानेपोखरी गाँउपालिका र चौकको नाम पनि यसै पोखरीका नामवाट राखीएको स्थानिय पत्रकार भोला भट्टराई वताउछन् । ६ वर्ष अघि पोखरीको संरक्षण गर्न पोखरी सफाइ गर्ने क्रममा आधा केजी वरावरको धनुष तीर भेटीएपछि यो पोखरी पुरानो भएको अनुमान स्थानियवासीले गरेका हुन् । सो तीर हाल स्थानिय ग्रामिण सुधार सामुदायीक वनमा संरक्षण गरि राखीएको छ । ग्रामिण सुधार सामुदायीक वनले नै हाल पोखरीको संरक्षण गर्दै आएको छ । कानेपोखरीमा वैज्ञानिक वनको अवधारणसंगै हाल छेकावार पनि गरिएको छ ।
कानेपोखरी पोखरी संरक्षण गर्न समिती नै गठन गरेर यसको संरक्षण थालिएको संरक्षण समितिका अध्यक्ष नवीन राइले बताए । राईका अनुसार गत बर्ष कानेपोखरी गाउपालीकाले पोखरी संरक्षण गर्न १५ लाख रुपया छुट्याइएको भए पनि प्राबिधिकले स्टमेट नबनाउदा रकम फ्रीज भएको उनले बताए । यश बर्ष पनि राष्ट्रपती चुरे संरक्षण कार्यक्रम अन्तरगत १५ लाख बिनियोजन भएको र संरक्षणका लागि पहल थालिएको राइले बताए ।
हिउद महिना देखि वर्षा नलागुन्जेल सम्म पोखरीमा पानी सुक्ने गरेको छ । पोखरीदेखि १ किलोमिटर दक्षिण रहेको भलुवा सिमसार र कानेपोखरी विच पिकनिक स्पोर्ट वनाएर आन्तरिक पर्यटकको गन्तव्य स्थान वनाउन सकिने पत्रकार भट्टराई वताउछन् ।
