ज्ञाननाथ निरौला
अहिले देश हालसम्मकै नाजुक अवस्थाबाट गुज्रिरहेको ठानेको छु ।
एकातर्फ विश्वव्यापी कोभिड १९ को जोखिम देशमा बढिरहेको छ, देश लकडाउनमा छ, अर्थतन्त्र नियन्त्रण बाहिर छ, विपन्न वर्गका जनताको चुलो बल्न छाडेको छ, दुबै छिमेकी देशबाट राष्ट्रको अस्मितामाथि धावा बोलिएको छ । इतिहासमै पहिलो पटक नेपाल सरकारले सीमा सम्बन्धी आवाज आधिकारिक रुपमा अघि आएको छ, जसले गर्दा रोटी बेटीको सम्बन्धमा रहेको माउ देश मानिने भारत केही रुष्ट बन्दै गइरहेको छ । विश्व अर्थतन्त्र कम चलायमान भइरहेको बेला अहिलेको हाम्रो देशको क्षतीलाई धान्न सक्ने अनुदान विश्वजारबाट जुट्न मुस्किल देखिन्छ ।
यति हुँदाहुँदै पनि नेपाली जनतामा आशाको विन्दु मरेको छैन । सीमा विवादमा सरकारले बोलेको बोलीमा साथ दिइरहेका छन् । कुटनीतिक सम्बन्ध कायम गर्न बौद्धिक वर्ग तम्तयार देखिएका छन् । भोकै बसेर भए पनि सरकारले लगाएको लकडाउनलाई सबैले पालना गरिरहेका छन् । राजनैतिक मर्यादा कायम राख्ने हो भने वैदेशिक त्रिपक्षीय सम्बन्ध चाडैँ समाधान हुन सक्छ तर त्यसका लागि राज्यको आधिकारिक बोली बोल्ने अन्तराष्ट्रिय राजनैतिक तथा कुटनैतिक छवि चाहिएको छ, जसको अभाव खड्किने हो कि ! भन्ने शङ्का उत्पन्न हुन सक्छ ।
नेपाली मिडिया जुगाडी रहेछन् भन्ने प्रष्ट भइसकेको छ । सरकारको आलोचना र समर्थनमा जोरज्यानले लाग्ने सञ्चार माध्यमले अन्तराष्ट्रिय छवि बनाउन सकिरहेका छैनन् । राष्ट्र राष्ट्रियता र भूमि सम्बन्धी अन्तराष्ट्रिय बहस छेड्न सक्ने सम्पादक वा पत्रकारको अभाव देखिएको छ ।
समर्थन र विरोध मात्र होइन, यहाँ नेतृत्वको चाहिएको छ मिडियाकर्मीको । भारतीय सञ्चार माध्यम आजतक, इण्डिया टि.भि. ब्द्यए न्यूज जस्ता सञ्चार माध्यमले देशको नेतृत्व गरेर बोलिरहेका हुन्छन् तर हामी कहाँ नेगेटिभ भ्यूबाट देशको खैरो खन्ने राजनेताहरु हरेक मिडियाका स्रोत बनेका छन् । नेगेटिभिटीबाट हाम्रो मानसिकता ग्रसित बनेको छ । समय सान्दर्भ अनुसार जुट र फुटको सीप हामी कहाँ कमजोर बन्दै गइरहेको देखिन्छ ।
¶हरेक विकासे कामहरु राष्ट्रव्यापी रुपमै कमाऊ र खाऊको परिधिमा बौधिएको छ । हरेक सत्तासीन पार्टीले कमाउने गौंडा कार्यकर्तालाई बनाएको छ, जसबाट पार्टी सञ्चालनको खर्च र राजनेताले भाउ देखाउने खर्च जुटिरहेको छ । गौंडाको कमाइ लकडाउनमा अझ दोब्बर बन्दै गइरहेको छ । खरिद प्रकरणमा हरेक तह र तप्का कमिसनमा मुछिन्छ, त्यहाँ नैतिक इमान्दारितात छैन छैन कानुनी प्रक्रियालाई पनि कमाउ अनुकुल संशोधन गर्न थालिएको छ ।
लकडाउनबाट सर्वसाधारण जनतालाई घरघरमा थुपारेर एउटा बाठो झुण्ड कमाउन निस्किएको छ, राहतका नाममा, पासका नाममा, सहजीकरणका नाममा, त्यसको प्रत्यक्ष भार पनि तिनै सर्वसाधारणलाई नै पर्दै गएको छ ।
यसरी हरेक क्षेत्र पक्ष तह चौपट हुँदाहुँदै पनि राष्ट्रियता र राष्ट्रप्रति जनताको आवाज एक छ तर त्यो आवाजलाई लिएर हिड्ने समर्थ नेपाली को हुन सक्छ, जसले पार्टीको हैन तीन करोड नेपालीको आवाज मानेर अन्तराष्ट्रिय बहस छेडोस् । त्यसको अभावमा देशको राजनैतिक, कुटनैतिक र आर्थिक पक्ष सुदृढ हुन नसक्ने अहिलेको परिप्रेक्ष्यले सङ्केत गरिरहेको छ ।
एकातर्फ सरकारले कुनै पनि राम्रो काम गरिहाल्यो भने हामी सधैँसधैँका लागि सत्ताबाट बाहिरिन्छौँ भन्ने सोच मा प्रतिपक्षीहरु गुम्सिरहेका छन् भने भोली के–कसो हुने हो अहिले केहीको जुगाड गरौं र सत्तामा रहिरहन केही समयपछि केही प्रष्ट देखिने काम गरौँला भन्ने सोच बोकेर सत्तापक्ष हिडिरहे जस्तो देखिन्छ । कागजी रुपमा अल्पकालीन, मधयकालीन र दीर्घकालीन राष्ट्रिय महत्वका काम अघि बढिरहेका भए पनि यथार्थमा ठेक्का घटाघट र पार्टी र माथिल्लो निकायको चित्त बुझाएर ठेक्का लिदा र त्यसमा पनि अरुभन्दा बढी कमाउन खोज्दा ती योजनाहरु अलपत्र परेका छन् । नीतिगत रुपमा सरकारी कामहरु भद्दा र तमास बन्दै गइरहेका छन् । असारे विकासे अत्यन्त हावी छ, त्यो पनि खोला बााध्ने विकास, जहाँ १ करोडको लगानिमा १० करोडसम्मको कागजी श्रेस्ता बन्न पुग्छ । खोलाले नै बगाएपछि हिसाव जतिको पनि राख्न सकिने हुन सक्छ ।
सर्वसाधारण त्यस्तै वकास गर्ने र ठेक्का पार्नेको हाइहाइ गाउनमा मस्त छन्, जहाँ खुलेआम उपभोक्ताका बिचमा प्राविधिकले उपभोक्ताबाट असारे विकासको २५प्रतिशत रकम माग गरी रहेको हुन्छ २५ प्रतिशत रकम निश्चित उपभोक्तालाई खुवाएर बाकीँ ५० प्रतिशत रकममा यावत् सम्झौतादेखि सम्पन्नतासम्मका प्रक्रिया समावेश हुन्छन् । यस प्रक्रियाका विकासे कामहरुबाट हरेक टोल, संघ, संस्था, समुदाय र आम उपभोक्ता परिचित छ तर विरुद्धमा कोही बोल्दैन किन कि त्यस्तो विरोधको आवाज बोल्नेलाई समाज विरोधी, विकास विरोधी र सिस्टम विरोधी भनेर कारबाहीको दायरामा ल्याइन्छ । व्यक्तिगत रुपमा सबैले स्विर्काछन् तर सामुहिकरुपमा कोही आवाज उठाउन तयार छैन किन कि हामी सबैको संस्कार नै भ्रष्टाचारयुत्त संस्कार बनिसकेको छ ।
समय नेपाली, विकास नेपाली, नेता नेपाली, कार्यकर्ता नेपाली, कर्मचारी नेपाली, यावत कार्यहरु नेपाली त हुन्, समयजस्तै तैपनि हामी आफैं हामीलाई सिध्याउन तर्फ लागेका छौँ । साच्चै समाजका लागि, जनताका लागि र राष्ट्रकै लागि अथवा भनौ मानव समुदायकै लागि निस्वार्थ काम गर्ने व्यक्ति वा समूह पाउन छाडेकै हो त अब ?
