– रामजी राम
(MBBS चौथो वर्ष, नेशनल मेडिकल कलेज बिरगंज )
“PPE उपलब्ध गराउ, – स्वास्थ्य कर्मीलाइ सुरक्षित बनाउ,
“COVID -19 ट्रान्समिसनलाइ ढालौँ, देश बचाउन थालौँ।”
नेपाल सरकार शिक्षा मन्त्रालय बाट मेडिकल र पारामेडीकल साइन्स अध्ययन गर्न छात्रवृति पाइ अहिले देशको विभिन्न भागमा रहेर अध्ययन गरिरहनु हुने सम्पूर्ण विधार्थीहरुलाइ नेपाल सरकार स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले मिति २०७६ चैत ९ गते गरेको निर्णय सबैलाइ जानकारी नै छ। इटालीको स्वास्थ्य क्षेत्रको प्रविधि र उपकरण र चिकित्सकको तुलनामा हाम्रो नेपालमा स्वास्थ्य क्षेत्रमा भएको प्रविधि ,आधुनिक उपकरणदेखि चिकित्सक पर्याप्त मात्रामा छैन । भए पनि सिमित ठाउमा मात्र छन्। हालकै एक तथ्यांकले भन्छ – काठमाण्डौमा एउटा चिकित्सक बराबर ८५० बिरामीहरु छन्। जबकि काठमान्डौ भन्दा बाहिर कुनै गाउँमा एउटा चिकित्सक बराबर १५०००० बिरामीहरु छन्। यसले यो जाहेर हुन्छ कि काठमान्डू जिल्ला बाहेक अरु जिल्लामा दक्ष अनुभवी चिकित्सक , आधुनिक स्वस्थ्य सेवा पाउन एउटा सर्व साधारण नागरिकलाई कति समस्या होला भनेर। अहिले कोविड -19 संक्रमणको महामारी को बेला झन् काठमान्डू भन्दा बाहिर चिकित्सक को अभाव हुने प्रबल संभवाना छ। यतिबेला नेपाल सरकारले लिएको यो निर्णय अत्यन्तै ‘क्रिटिकल’ र चुनौती पूर्ण छ। तथापी देशमा आएको संकटको बेला हाथमा हात राखेर पनि भएन। देशले अहिले आफनो लगानी लगाएर तयार पारेको चिकित्सकलाइ उपयोग गर्नु बाहेक बिकल्प छैन। कि त अरु देशबाट चीकित्सक मगाउनु पर्यो जुन अहिले सम्भव छैन र अर्को कि त यहि भएकै विकल्प रोज्नु पर्यो जुन भने जस्तै सजिलो छैन । जुन दरमा संक्रमण फैलिरहेको छ यदि यस्तै रहने हो भने सम्भवत अर्को हप्ता देखिनै विधार्थीहरु चिकित्सकको सहयोगी भइ साथ दिन आउनु पर्ने अवस्था आउन सक्छ ।
सरकारको यो निर्णयलाइ आत्मसात गर्दै कोरोना संक्रमण भएर आउने सम्पूर्ण बिरामीहरुको स्वास्थ्यलाइ स्वस्छ बनाउन र सकुसल काममा फर्काउने मनसायले हामि काम तयार छौ । हामि सबै जना जोखिम र जटिल काममा प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रूपमा सम्बंधित् अनुभवी चिकित्सकको साथमा रही उहाको निगरानीमा उहाको आज्ञा पालना गर्दै बिरामीको उपचारमा सहयोग पुर्याउन तयार छौ । नेपाल सरकारको यस निर्णयलाइ म सहर्ष स्वीकार गर्छु। नेपाल सरकारले आवश्यकताअनुसार मलाई उपयोग गर्न सक्नु हुन्छ।
म यो किन स्वीकार गर्छु ?
पहिलो कारण – नेपालको रौतहट जिल्लाको चमार समुदायको एक बिप्पनं परिवारमा म जन्मे, हुर्के र त्यहि बाट कक्षा १२ समको पढाइ पुरा गरे । बाकि पढाइको लागि आर्थिक हैसियत नपुगेपछि म काठमान्डौमा प्रेसर कुकर बनाउन आए तर संयोगबस पढाइ निरन्तर गर्ने अवसर मलाई प्राप्त भो । यस दौरान टेकु स्थित बंशिघाट सुकुम्बाशी टोलमा भिख मागेर जिबन चलाउने मेरो गाउको जोगी बाबासंगको सहारामा मैले सुकुम्बासी बालबालिकाहरुलाई पढाए पनि र मैले M.B.B.S. को तयारी पनि गरे र २०७२ मा पूर्ण छात्रवृतिमा M.B.B.S. मा नाम निकाले । नाम निकाले पनि भर्ना लिन कलेजले नमाने पछी सर्वोच्च अदालत गए। त्यस पश्चात अदालत र त्रिभुवन विश्वविधालय चिकित्सा अध्ययन संस्थानको आदेश अनुसार अहिले बिरगंज नेसनल मेडिकल कलेजमा म बिगत चार वर्षदेखि अध्ययन गरिरहेको छु, र मेरो पढाइ राम्रो छ । नेपाल सरकार शिक्षा मन्त्रालयको विशेष छात्रवृति पाई चिकित्सा शास्त्र पढेको हुनाले यसलाई म मेरो जिमेबारीको रुपमा लिन्छु र म जस्तो सबैले देशमा एस्तो महामारी आएको बेला यो जिम्मेबारी लिनु पर्छ भने मेरो बुझाइ हो।
दोश्रो कारण – चिकित्सक बन्ने सबैले लिने हिपोक्रेटिक वोथले हामि सबै चिकित्सक पेशा संग आवध भएको स्वास्थ्य कर्मी लाइ लागु हुन्छ र यो सबैको दायित्व हो कि जीवनमा जुनसुकै परिस्थितिमा पनि even under threat म मेरो बिरामीको ज्यान बचाउछु, म आफ्नो सम्पूर्ण जीवन मानवताको लागि सदुपयोग गर्छु। जुन अहिले सम्पूर्ण चिकित्सकहरुलाई लागु हुन्छ।
तेश्रो कारण – म आफैं यो देशको एउटा जिम्मेबार नागरिक भएकोले मेरो यो कर्तब्य पनि हो कि सरकारले लिएको निर्णयको समान्पुर्वक पालना गरौ ।
तर अब मेरो प्रश्न , के सरकार तयार छन कोरोना संक्रमण भयेको बिरामीको उपचारका निम्ति काम गर्ने स्वस्थ्य कर्मिको सुरक्षा दिन ? अहिले सम्म PPE को व्यवस्था भैसकेको हुनु पर्ने थियो तर भयेन । अहिले 2 जना संक्रमीत छन भोलि पर्सि 200 होला, 2000 होला 20000 होला तेति बेला लयाउने PPE ?, ल मगाएको छ होला आएनरे त्यसो भए देशमै बनाउन कहिले देखि कोसिस गर्न थालने ?
यस निर्णयको केहि समस्या तथा चुनौतिहरु हुन् जुन यस प्रकार छन्।
- विधार्थीहरु पूर्ण तालिम प्राप्त चिकितसक नहुनु वा अनुभव कम हुनु जसले गर्दा अझ HEALTH HAZARD हुन् सकनु ।
- सबै विधार्थी एकै तहको नहुनु अर्थात प्रथम ,दोश्रो ,तेश्रो गरि अन्तिम चरणको परिक्षा दिएर बसेको हुनु। जुसमा क्लिनिकल exposure पर्याप्त नहुन सक्छ।
- सबैजना संग PPE को सुबिधा नहुनु।
- विधार्थीहरु आफै जोखिममा पर्न सक्नु।
- विधार्थीहरु पनि अहिले कलेज बहिर घरमा छन गाडी चलेको छैन कसरी आउछ्न ?
समाधानको उपायहरू के के हुन सक्छ ?
- काम गर्न इच्छुक सबै जना लाई PPE – पर्सनल प्रोटेक्कटिभ इक्विपमेन्ट उपलब्ध गराउने साथै उनीहरुलाई अस्पतालमै खान बस्ने आवश्यक कुराको प्रबन्ध मिलाउने।
- पालै पालो सबैलाई अत्यावश्यक कुरा सिकाइ काममा खटाउने एवम सरल देखि जोखिम र जटिल काममा प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रुपमा संलग्न भई सम्बंधित् अनुभवी चिकित्सकको साथमा रही उहाहरुको निगरानीमा मात्र बिरामीको उपचारमा सहयोग पुर्याउने।
- अति आवस्यक नपरेसम्म कलेज भन्दा बाहिर सकेसम् नजाने।
- चिकित्सकको मोबिलिटीको लागि विशेष वयवस्था गर्ने ।
- यदि कुनै विधार्थीको ज्यान जोखिममा परेमा सरकारले त्यसको सम्पूर्ण उपचारको लागि खर्चको व्यवस्था गर्ने र उनको परिवारलाई आवश्यक क्षतिपूर्ति दिनु पर्ने ।
तर जब सम्म सरकारले काम गर्न इच्छुक सबै जना लाई PPE – पर्सनल प्रोटेक्कटिभ इक्विपमेन्ट उपलब्ध गराउने साथै उनीहरुलाई अस्पतालमै खान बस्ने आवश्यक कुराको प्रबन्ध मिलाउन सक्दैन तब सम्म कोहि पनि तयार नहुन अवस्था आउँन सक्छ।
‘‘हामी बाँचे हाम्रो देश बाँच्ने छ, बिरामी बाँचे हामी बाँच्ने छौँ’’
