सुजन बुढाथोकी (कान्छा)
दुनिया भोकमारिमा छ
यो दुखि दुनिया भोकमारिमा छ
शोखि छ र रोगि छ
यो दुनिया दुखी छ ।
यो सन्सारले आज
आफ्नु अधिकार उपभोग गर्न पाएकै छैन
खान लाउन र बस्न पाएको छैन ।
एउटा ठूलो पैसा फल्ने रुख छ
परदेसमा र देसका हर सहरहरुमा ।
जहाँ दिनहु सम्भवनाहरुको खेती हुन्छ
र जहाँ सन्सारभरिका सारा खुङ्गखार दाबेदारहरु
सडकमा दौडिरहन्छन
हकदार र भागिदारहरु दिनहु दौडिरहन्छन
त्यो रुखमा
पैसा फल्छ
त्यो रुखमा ।
दिनरात उज्यालो बत्तीहरु बल्छ
एकसाथ गाँस बाँस र कपास फल्ने
एक अजिव अनि अग्लो रुख छ त्यहा ।
गरिब गाउमा बस्छ गरिबको पेशा
सधै अरुको भोको भुडीमा भात भर्नु
अनि आफू दुइ छाक कसरी टार्नु भन्नेमा नै बित्छ ।
उ अर्काको दुख हेर्नै सक्दैन
सहरमा पैसा फल्ने रुख छ
उ गाउँको गरिब
धान बेचेर कमाएको पैसाले त
गाडि भाडा तिर्न समेत पुग्दैन
चामल बेचेर कमाएको पैसाले त केवल
नगरपालिकामा कर तिर्दै ठिक्क हुन्छ
कसरी पुग्नु त्यो टाडाको सहरसम्म ?
रहर छ उस्लाइ पनि त्यो सहरसम्म जाने
अनि मर्नु अघि एक नजर
त्यो पैसा फल्ने रुख कस्तो छ हेर्न पाए
स्वर्गवासमा शान्ती पाउने बिस्वास छ
उस्को पनि एउटा सानू सपना छ
रहर छ
तर के गर्नु उसङ्ग नगद छैन ।
नगद नहुनु ठूलो कुरा हैन
तर सहरमा सुख फल्ने रुख छ
तर उस्को दुख कस्ले बुझिदिन्छ
आज सम्म यो सारा सन्सारको
दुख दर्द र चीत्कार बुझ्दा बुझ्दा
उमेर अघाबै उ बूढो भएको हो
सरकार
र गाउको एउटा सानु चौरिलाई
चक्रपथ सम्झिएर कुद्दा कुद्दा
उ आफै बूढो भएको हो
अनि अरुको दुख बुझ्दा बुझ्दा
उ आफै बूढो भएको हो
सरकार
र अब
उस्का असङ्गख्य दुखहरु चाहिँ कस्ले बुझिदिन्छ ?
उस्ले आज सम्म धेरै दुखिहरुको कथा लेख्यो
जिवनगाथा कोर्यो अनि कबिताहरु लेख्यो सरकार
तर अब उस्को आफ्नु कबिता चाहिँ कस्ले लेखिदिन्छ ?
उस्ले यो सिङ्गो सन्सारको पीडा बुझ्यो
तर अब उस्को पीडा चाहिँ कस्ले बुझिदिन्छ ?
नाम नगद नारायण
खल्तिमा तर फुटेको कौडी छैन
नाम धनबहादुर
तर प्याकेटमा एक सुक्को दाम छैन
तर उ मान्छे बेरोजगार पनि हैन
तक्दिर नै यस्तै रहेछ उस्को
जागिर नै यस्तै पाएको छ उस्ले
जहाँ अरु पिडितहरुको पिर बुझ्नु पर्छ
तर दुनिया आफू सङै नै अपरिचित रहन्छ
अब भन्नुहोस यो मान्छेभन्दा पिडित यो दुनियामा अर्को को छरु
नियती नै बिपरित भएर होला सायद
उ एउटा इमान्दार मजदुर
अनि एउटा किसान
तर
बिडम्बना
ऐले उस्को आफ्नै भोको पेटमा एकगेडो अन्न छैन ।
चिहानमा धान फलाएर
हर इन्सानहरुलाइ
उ धानको भात
सित्तैमा खुवाउछ
उ अर्काको दुख देख्नै सक्दैन
दुख केहो त्यो उस्लाइ राम्ररी थहा छ
किनकी ,आफै पनि दुखी छ
उ आमा हो
अर्काको खुशि र मुस्कानहरुको लागि
बाझो खेतमा कबिता कोर्ने उ एक किसान हो।
उ केवल एउटा अन्नदाता हैन
आफू रोएर
अनि अरुको अनुहारमा
अरुको निधारमा भाग्य कोर्न भाग्यबिधाता हो उ
यो सिङ्गो सन्सारको श्रीस्टिकर्ता हो उ
उ इस्वर हो
पर्मेश्वर हो
हर दिनरात बिहान जमिन जोत्ने उ कुनै हलि हैन
हुनुपर्ने त खास उ यो ब्रहमाण्डकै माली हो
उ केवल कुनै अन्नदाता हैन
बिना आस
उ यो देसमा इतिहास लेख्छ
अनि जिन्दगिभर मेहनत गरेर आफू मरेर
पनि अरुको ओठ र दिलमा टन्न प्रसन्नता र उमङ्ग भरेर
मनरोन्जन दिनकै लागि
जिवनभर रङ्गमन्च थ्रेटर र मेइफिलमा
नाटक प्रदर्शन गरेर हासाइरहेको
र हासिरका दर्शकहरुको
उ कुनै एक कमेडी कलाकार हो ।
दिन रात नवीन नवीन अबिस्कार गरिरहेको
उ यो युगको कुनै बैग्यानिक हो
र ऐले उस्का ति हातहरुमा टढिरहेका
हातहरियार र औजारहरु
उस्का नैसर्गिक अधिकारहरु हुन
तर
बिडम्बना उस्ले आफ्ना दुवै हातहरु पनि
रासायनहरुको प्रयोगमा गुमाइसक्यो
अब गुमाउन बाकी त केवल उस्ले
आफ्नु नाजाहज बिचार छ
अब गुमाउन बाकि त केवल
उस्ले आफ्नै सरकार छ ।
बिडम्बना ।बिडम्बना । केवल बिडम्बना
सम्भावनाको त केवल नाम निसान नै छैन उस्को मनमा ।
सायद जिवनमा एउटा वीर अनि युधिस्ठिर भएर
हर कोहिले केवल भोग्नु पर्ने पिर रहेछ
भनिन्छ)धनको अगाडि त सत्य पनि चुपचाप रहन्छ
तर उ भन्छ ।
तर्क आज इमान्दार भएर नै गरिव भएको हु
र गद्दारहरु आज कोहि जमिन्दार भएका छन
त कोहि सहरमा घर दरवार बनाएर बसेका छन
उस्लाइ आफ्नु झुपडी हिमाल जस्तो लाग्छ ।
उस्लाइ आफ्नु सानू घर सगरमाथा जस्तो लाग्छ।
सहरमा पैसा फल्ने रुख छ
तर
जिन्दगिभर उ त्यस्को बारेमा अनबिग्य नै छ
त्यो रुखमा केवल दलालहरु चडे
ब्यहपारीहरु चडे
नेताहरु चढे
र भ्रस्टचारिहरु चढे
तर
उ चड्न सकेन
बिडम्बना बाम पुड्केहरु पनि चढे
कोहि पनि लढेनन सबै चढे
पैसा फल्ने रुखमा
भुस खाने मुसाहरु पुगे
दुक्की तिर्की र धुसाहरु पुगे
घुस खाने घुसियाहरु पुगे
हर चतुरहरु पुगे
गु खाने कुकुरहरु पुगे
तर बिडम्बना उ पुग्न सकेन
बिडम्बना तर उ कुद्न सकेन
किनकी ,उहिले उहिले उ यहि सहरमा
यहि सदरमुकाममा आउदा
लोकतन्त्र र गणतन्त्रको नाममा
नाराहरु लगाउदा
उस्ले आफ्ना दुवै खुट्टाहरु गुमानुपरेको थियो ।
उ यो देसको एक होनाहार शैनिक हो
जो अरुको लागि लड्दा लड्दै
जो बजारमा सिङ्गो सन्सारको
भोको पेट भर्दा भर्दै
आफू कुपोषित भएर
अनि यो देसको सुरछ्या गर्दा गर्दै
उ सहिदको सालिक भएर उभिएको छ आज
हाम्रो देसमा१हाम्रै खेतहरुमा
एउटा बुख्याचा झै गरेर
कुनै अभागी दुख्याचा पात्र भएर
आफ्नु अधिकार र पहिचान
गुमाइरहेको उ एक अभागी किसान हो।
उ भन्छ
मलाइ अझै अरुको भोको पेट भर्न रहर छ
उ भन्छ मलाइ अझै अरुको पीडा र मर्महरुको
कबिता कोर्न मन छ
उ भन्छ
मलाइ अझै अरुको कथा कोर्न मन छ ।
मलाइ आम चित्कारको समाचार लेखेर
यो सिङ्गो सन्सारलाइ सुनाइने रहर छ
अस्ट्रेलियाको आगोलागी
अनि कङ्गओ र सुडानको भोकमारी देखेर
उनिहरुको नाउमा
एउटा मानवताबादी कबिता कोरेर
अनि मर्माहतहरुको घाउमा
अलिकती भए पनि मलाइ मलमपट्टी गर्ने मन छ
मलाइ कसैको दुख देखेर कबिता लेखिरहने मन छ
उ भन्छ र एकदम भनिरहन्छ ।।
कि यो मेरो मन अझै पनि आज
बिना आस यो देसमा ईतिहास लेख्न चाहन्छ
यो मेरो मनमा अझै अमिट हस्ताछ्यरहरुमा
अमर इतिहास लेख्ने अखङ्गख्य अभिलाषाहरु छन
र मेरा यी अपाङ्ग हातहरु अझै पनि आज
बम बारुद्द र विश्वयुद्द वारको बिरुद्दको लागि
गौतम बुद्दको नाउमा
अपरम्पार ॐ शान्ती ॐ लेख्नलाई तम तयार भएर
हर्दम पर्खिरहेका छन् ।
हो यो मेरो मन अझै पनि आज
आक्रान्तहरुको घाउमा मसिले लेखेर मलमपट्टि गर्न चाहन्छ
बिडम्बन तर मसङ्ग कलम र कापी किन्ने रकम नै छैन ।।
ऊ भन्छ्र्र ।
