सरकारले लकडाउनको निर्णय गरेपनि राहत वितरणमा तदारुकता नदेखाउँदा सप्तरीका निम्नवर्गीय नागरिक नराम्ररी प्रभावित भएका छन् । यसको सबैभन्दा ठुलो असर दैनिक श्रम गरी कमाएर खाने वर्गमा परेको छ । घरबाहिर निस्कनै नपाउँदा दैनिकी कसरी चलाउने भन्ने चिन्ता थपिँदो छ । यस्तै शारीरिक रुपले अशक्तहरु समेत लकडाउनका कारणले प्रभावित बन्न थालेका छन् ।
मागेर जीवनयापन गर्दै आएको सप्तरीको बोदेबर्साईन नगरपालिका वडा नम्वर ४ सिल्हटकी एक दृष्टिविहिन दलित परिवारको दैनिकी कष्टकर बनेको छ ।
५२ वर्षीया भोल्वीदेवी राम दुबै आँखा नदेख्ने हुँदा गाउँमा मागेर आफूसहित बालक छोरोको गुजारा चलाउँदै आएकी थिईन् ।
जन्मिएदेखि दृष्टिविहिन रहेकी भोल्वीदेवीले १५ वर्षअघि उखम मोचीसित विवाह गरिन् । ऐलानी जग्गामा परालले बेरिएको झुप्रो बोहक सम्पतिको नाममा अरु केही नरहेपनि उखमले ज्याला मजदुरीको काम गरेर भोल्वीदेवीलाई खुसी नै राखेका थिए । तर, विवाह गरेको ५ वर्षमै पतिको मृत्यु भएपछि भोल्वीदेवीको त्यो खुसीमा पनि नराम्रोसँग ग्रहण लाग्यो र मागेर जीविकोपार्जन गर्ने बाध्यता आईपर्यो ।
भोल्वीदेवीका दुई सन्तानमध्ये जेठो छोरा ११ वर्षीय दिनेश पनि जन्मिएदेखि नै दृष्टिविहिन छन् । दिनेशको लापनपालनको जिम्मा राजविराजस्थित एक संस्थाले लिएपनि कान्छो छोरा १० वर्षीय दिपकको लालनपालनको जिम्मा पनि उनकै काँधमा छ । अहिलेको लकडाउनका कारणले मागेर खाने बाटो पनि थुनिएको भन्दै उनले बालक छोरालाई भोकै राख्नु पर्दा झनै पीडा महशुस हुने गरेको बताईन् ।
राजविराज नगरपालिका–१६ की अमलादेवी सदा ज्यालादारी मजदूर हुन् । कृषि र निर्माणसम्वन्धी काम गरेर उनले दुई छोरीसहित तीन जनाको परिवार पालेकी छिन् । लकडाउन गर्ने निर्णय संगै निर्माणसम्वन्धी काम रोकिएपछि उनको रोजिरोटी पनि खोसिएको छ ।
आफू संगसंगै छोरीहरु पनि कयौ. छाक भोकै बस्नु परेको उनले सुनाईन् । कमाउन भन्दै ५ वर्षअघि काठमाडौ गएका पतिले अर्को विवाह गरेर उतै बसेपछि आफूले दुःख पाएको उनले वताईन् ।
अमलामात्र होईन, स्थानीय गंगीयादेवी सदाको अवस्था पनि उस्तै छ । १५ वर्षअघि पति नारायणको मृत्यु भयो ।
त्यसपछि ज्याला मजदूरी गरेर उनले दुई छोरीको पालनपोषण गरिन् र उनीहरुको विवाह पनि गराईन् । तर,छोरीहरुको आर्थिक अवस्था कमजोर भएका कारण दुई वटी नातिनी पाल्ने जिम्मा अहिले पनि उनीमाथि नै छ । जसोतसो जिविका चलाईरहेका बेला सबैतिर काम वन्द हुँदा के खाने भन्ने चिन्ता सुरु भएको उनले गुनासो गरिन् । ‘रोगले त विस्तारै लान्थ्यो होला, पेट बाँधेर कति दिन बाँचिएला’ उनी भन्छिन–‘अब त कसैले देला र खाउँला भन्नेबाहेक अर्को विकल्प नै छैन।’
समस्या अमला र गंगियाको मात्र होईन । सप्तरी जिल्लामा भुमिहीन र सुकुम्वासीको वसोवास ठूलो छ । ज्याला मजदूरी गरेर जिविकोपार्जन गर्ने ती हजारौं मजदूरको अवस्था यतिबेला दयनीय छ । सदरमुकाम राजविराजमा मात्रै करिव २ सय ५० मजदूरहरु कामको खोजीमा विभिन्न स्थानबाट दैनिक जम्मा हुने गरेका थिए । लकडाउनको निर्णयले पाउने गरेको काम पनि रोकिँदा साह्रै गाह्रो भएको हनुमानगर कंकालिनी नगरपालिकास्थित गोवरगाढाका मजदूर विनोद यादवले बताए ।
लकडाउनको मौका छोप्दै उपभोग्य सामग्रीमा गरिएको मूल्य वृद्धिले पनि श्रमजीवी वर्गलाई पिरोलेको छ । दाल, चामल, तरकारीलगायतका सामानमा एक्कासी भएको मुल्यवृद्धिले किनेरै खानुपर्ने तथा मजदूरी गरेर जिविकोपार्जन गरिरहेका प्रत्यक्ष प्रभावित भएका छन् । सम्वन्धित निकायले बजार नियन्त्रण गर्न नसक्दा निम्नवर्गका व्यक्तिहरुलाई छाक टार्नसमेत समस्या हुन थालेको राजविराजका मजदूर नेता केदार देव बताउँछन् ।
यस्ता वर्गका लागि संघ, प्रदेश र स्थानीय सरकारले विशेष राहत प्याकेज नै बनाएर कार्यान्वयमा ल्याउनु पर्ने उनले माग गरे। ‘सरकारले समयमै यस विषयमा ध्यान नदिए जनता रोगले भन्दा पनि भोकले मर्छन्’ उनले थपे, ‘बेलैमा सोचांै, नत्र अनर्थ हुन सक्छ ।’
