ओखलढुंगा–खेती गर्नका लागि पर्याप्त जनशक्ति नहुँदा गाउँघरका अधिकांश खेतीयोग्य जमिन बाँझै रहने अवस्थामा पुगेको छ। मध्यअसारको बेला रोपाइँको मारामार हुनुपर्नेमा यतिबेला ओखलढुंगाका अधिकांश खेतीयोग्य जमिन बाँझै देखिन्छन्।
पहाडी क्षेत्रको कमाइमा मिहिनेत धेरै गर्नुपर्ने र उत्पादन पनि कम हुने सिद्धिचरण नगरपालिका २ का किसान विष्णुबहादुर खड्काले बताए। काम गर्दा धेरै समय र जनशक्ति लाग्ने अनि उत्पादन पनि कम हुने भएकाले जग्गामा रूख हुर्काउन थालेको उनको भनाइ छ। खेती गर्न मान्छे नपाउने, पाइहाले पनि चर्को ज्याला तिर्नुपर्ने, खेतीमा लगानीको प्रतिफल नआउने भएकाले मानिसहरूले खेत बाँझै राख्न थालेको लिखु ६ का लेकिन्द्र भट्टराईले बताए। खेती गर्दा लागेको रकम नउठ्ने भएपछि परम्परागत खेतीमा आकर्षण नभएको उनको भनाइ छ।
जिल्लाका अधिकांश खेतीयोग्य जमिन बाँझो रहनुको मुख्य कारण वैदेशिक रोजगारीले युवाजनशक्ति पलायन हुनु रहेको खड्का बताउँछन्। गाउँघरमा वृद्धवृद्धा मात्र रहेका कारण पनि खेतबारीमा खटिएर काम गर्ने मान्छेको अभाव भएको खड्काको भनाइ छ।
लिखु गाउँपालिका ६ का वडा अध्यक्ष टीकाराम मगरले आफ्नो वडामा मात्रै सयौँ रोपनी बढी खेतबारी बाँझै रहेको बताए। उब्जनीयोग्य जमिन विस्तारै जंगलमा परिणत हुन थालेको उनको भनाइ छ। योग्यताअनुसारको रोजगार नपाउँदा आफूहरु विदेशिन बाध्य हुनुपरेको लिखु ६ का रमेश भट्टराईले बताए। वैदेशिक रोजगारकै लागि विभिन्न समयमा आफू भारत, युएई, र लाओस पुगेको उनको भनाइ छ। आफूजस्तै धेरै युवाहरु रोजगारीका लागि विदेशिएर जीवनको ऊर्जाशील समय विदेशी भूमिमा बिताउन बाध्य हुनुपरेको उनको भनाइ छ।
वैदेशिक रोजगारीबाट नेपाल फर्केर व्यावसायिक तरकारी खेतीमा लागेका मानेभञ्ज्याङ ५ केतुकेका राजीव राई स्थानीय तहले युवालाई गाउँमै व्यावसायिक कृषिमा प्रेरणा दिनुपर्ने बताउँछन्। गाउँको बाँझो जमिनमा उन्नत जातका विरुवा लगाउन स्थानीय तहले प्रेरित गर्ने लक्ष्यका साथ आफ्नो गाउँपालिका लागिपरेको चम्पादेवी गाउँपालिका प्रवक्ता ८ बिलन्दुका वडा अध्यक्ष अजय लुइँटेलको भनाइ छ। गाउँपालिकाले सामुदायिक वन, बाँझिएका खोरिया तथा निजी जमिनमा अलैंची तथा फलफूलका विरुवा लगाउन सुरु गरिसकेको उनले बताए।
लिखु गाउँपालिका ६ गाम्नाङ्गटारका दलबहादुर भुजेलले खेती गर्नलाई प्रशस्त खेतबारी मिले पनि लगानी नउठ्ने समस्या र काम गर्ने मानिसको अभावले गाउँलेको खेती गर्न छाडेको बताए। पाँच मुरी धान फलाउन २५–३० हजार खर्च लाग्ने तर पाँचमुरी धान किन्न १० हजारमै आउने भएकाले खेती गर्नमा फाइदा नहुने उनको भनाइ छ। खिजिदेम्वा गाउँपालिका अध्यक्ष बेदबहादुर रोकाले सित्तैमा खेती गरेर खाने मानिस पनि फेला पर्न मुस्किल परेको बताउँदै पाखाखेतका जमिन सबै बाँझो रहेको बताए।
रोकाले परम्परागत कृषि प्रणाली, काम गर्ने मानिसको अभाव, लगानीभन्दा प्रतिफल कम लगायतका समस्याले गर्दा गाउँका खेतीयोग्य जमिन बाँझै रहन थालेको उनको भनाइ छ। स्थानीय तहले परम्परागत खेतीलाई व्यावसायिक खेतीमा परिणत गर्न नसकेसम्म कृषिमा आत्मनिर्भर रहेका हामी कसैको पनि भलाइ नहुने अवस्था आएको छ। (थाहाखवर)
